مسجد حامع فهرج که بی شک یکی از دو قدیمیترین مساجد ایران است (به همراه تاریخانه دامغان) اثری بسیار فوق العاده و منحصر به فرد از لحاظ معماری و سلامت و دست نخوردگی میباشد.
بنظر میرسد مسجد در صده اول هجری بعد از حمله اعراب و فتح یزد ساخته شده است،اما بی شک قبل از آن به لحاظ معماری و نیز فرم‌طاقهای آن یک کوشک یا معبد یا آتشکده ساسانی بوده است و بعد به مسجد تغییر داده شده است.
مناره نه چندان بلند آن شباهتی به مناره های مساجد دیگر نداشته و شاید کار بری دیگر آن برج دیده بانی بوده است. مسجد دارای ستونهای بسیار قطور که شاید نمونه آنها را در تخت جمشید بتوان یافت.
باستان شناسان معتقدند احتمالا در زیر مسجد آتشکده ای مدفون است و هنوز کشف نشده است.
خیلی وقت بود که در حین دیدن از اثری قدیمی و باستانی‌چنین حال غریبی نداشتم. حسی راز آلود و عجیب.
