ایرانیان از جمله نخستین ملیتی بودند که توانستند خواص شگفت آور گل سرخ یا گل محمدی را شناخته و از آن جهت مصارف خوراکی و یا درمانی استفاده کنند. قدیمی ترین سندی که در مورد تولید گلاب در ایران مطلبی آورده مربوط به سال (۳۲۲ ه.ق) است که در کتاب صورالاقلیم توسط ابوزید سهل بلخی اینگونه آمده است و به گلاب فارس اشاره دارد:
… »جور از نواحی اردشیرخوره و قصبه‌های آن جور و میمند است . . . و گلاب پارس از آن خیزد و به دریابار و حجاز و یمن و شام و مصر و مغرب و خراسان برند…«
از آن دوران گلاب فارس ایران خصوصا قصبه های جور و میمند به دربار پادشاهان سایر نواحی ارسال و به نوعی صادر می شده است. شاید بتوان گلاب میمند فارس را اولین گلاب تولیدی در ایران و جهان نامید.
گل سرخ یا گل محمدی گیاه بومی ایران بوده و تا حدود ۴۰۰ سال گذشته به جز ایران در هیچ کشور دیگری رویش نداشته است و در زمان سلاطین صفویه با مراورداتی که مابین ایران و حکومت عثمانی که در همسایگی ایران بوده اند، گیاه گل محمدی و سپس دستگاه های سنتی گلاب گیری از ایران به کشور ترکیه فعلی و سپس به سوریه و بلغارستان برده شده اند که در آن زمان تحت سیطره حکومت عثمانی قرار داشتند. اکنون کشور ترکیه به عنوان یکی از کشورهایی است که در زمینه محصولات فرآوری شده از گلاب و اسانس گل محمدی خصوصا تولید محصولات بهداشتی و آرایشی در جهان حرفی برای گفتن دارد.
سنت گلاب گیری در چه شهرهایی مرسوم است؟
گلاب کاشان
گلاب کاشان امروز به عنوان یکی از معروف ترین و مرغوب ترین گلاب های شناخته شده در داخل و حتی خارج از کشور است و گاها گلاب را به نام کاشان می شناسند. هر ساله در اردیبهشت ماه که فصل باز شدن گل های محمدی است، آیین گلاب گیری در برخی شهرهای کاشان برگزار می شود و گردشگران بسیاری را به خود جذب می کنند.
شهرها و مناطق قمصر کاشان، نیاسر کاشان، جوشقان کاشان، برزک کاشان، کامو و چوگان کاشان در زمینه تولید گلاب فعالند و کارگاه های متعدد سنتی و صنعتی در این شهرها به تولید گلاب مرغوب مشغولند. آوازه برخی از گلاب های تولیدی این مناطق از جمله گلاب مرغوب قمصر کاشان تا آن سوی مرزها رسیده و هرساله در آغاز موسم حج، کعبه را با گلاب بسیار مرغوب قمصر کاشان شستشو می دهند. همچنین گلاب و اسانس تولیدی کاشان به کشورهای متعدد آسیایی و اروپایی صادر می شود.
گلاب فارس
گلاب تولیدی در استان فارس را بر اساس اسناد کهن، جزو قدیمی ترین یا شاید اولین گلاب تولید شده در ایران می شناسند و به دلیل آب و هوای معتدل و مطبوع این استان پرورش گل محمدی و صنعت گلاب گیری یکی از کسب و کارهای سنتی در فارس به شمار می رود.
در شهرهای میمند استان فارس و داراب استان فارس کارگاه های متعدد سنتی تولید گلاب و تعدادی کارخانجات صنعتی تولید گلاب وجود دارد که هر ساله جشنواره های گلاب گیری نیز در این شهرها برگزار می شود و گردشگران زیادی را از سراسر کشور به سوی خود جذب می کنند.
گلاب محلات
شهرستان محلات در استان مرکزی به عنوان هلند ایران شناخته می شود و یکی از شهرهای شناخته شده در زمینه تولید انواع گل و گیاهان زینتی در داخل و خارج از کشور شناخته می شود. مزارع بزرگ کشت گل محمدی نیز چند سالی است که در این شهر گل و بلبل به تولید گل محمدی مشغولند و کارگاه های سنتی تولید گلاب و کارخانه تولید گلاب و اسانس گل محمدی در این شهر فعال هستند.
به دلیل آب و هوای معتدل و مطبوع و خاک حاصلخیز این منطقه گل های تولیدی از عطر و بو و اسانس مرغوبی برخوردارند و مورد استقبال مصرف کنندگان قرار می گیرد.
شهر محلات یک شهر توریستی بوده و با برخورداری از جاذبه های بکر و چشم نواز گردشگری، هرساله پذیرای تعداد بسیار زیادی گردشگر از سراسر ایران و کشورهای خارجی می باشد.
